Evidence voor de effectiviteit van verschillende behandelopties is nodig om de patiënt duidelijk te kunnen maken wat het resultaat (“benefit“) van elke behandeling zal zijn. Daarnaast is het belangrijk te weten wat de evidence is over de bijwerkingen of nadelige effecten (“harm“) van deze behandelingen. Deze evidence dient bij voorkeur in maat en getal beschikbaar te zijn en gecommuniceerd te worden.

Vervolgens is het belangrijk – en lang niet altijd eenvoudig – deze evidence duidelijk aan de patiënt over te brengen. (Ubbink) Niet elke patiënt kan uw uitleg bevatten, zeker niet als deze net een slechtnieuwsgesprek heeft gehad. Bovendien zijn ongeveer 1,5 miljoen Nederlanders niet goed in staat om informatie te begrijpen omdat zij laaggeletterd zijn. In dit filmpje laat internist Marcel Twickler zien wat de omvang en de ernst van het probleem van laaggeletterdheid is.

Belangrijk is dus, eventueel in een volgend gesprek, zowel de voor- als de nadelen van de behandelopties duidelijk te maken. Bekijk hiervoor ook het animatiefilmpje.

Heldere cijfers

Het zegt de patiënt weinig als een chirurg aangeeft dat de kans “groot” is dat een operatie de patiënt van de klacht zal afhelpen, of dat het risico op een complicatie “heel klein” is. Vaak worden percentages gebruikt om medische kansen en risico’s aan te geven, maar ook die zijn niet altijd even duidelijk.

Bijvoorbeeld: wat betekent het als de weerman zegt dat de regenkans morgen 40% is? Hebt u dan 40% kans om nat te worden, regent het dan 40% van de dag, of regent het dan in 40% van Nederland?

Het is daarom duidelijker om kansen en risico’s in absolute aantallen uit te leggen, bijvoorbeeld: “Van de 100 patiënten zoals u zullen 95 van hen door de operatie van hun klacht af zijn”, of: “Van de 100 patiënten zoals u zullen 3 van hen een ernstige complicatie oplopen”.

Hulpmiddelen

Om de informatieoverdracht te vergemakkelijken kunt u gebruik maken van de volgende hulpmiddelen om kansen en risico’s van behandelingen te verduidelijken (Ubbink):

• Staafdiagrammen
• Poppetjes
• Natuurlijke frequentiebomen
• Vergelijking met alledaagse risico’s
• Visueel weergeven van kansen en risico’s